Δυστυχώς για την Ελλάδα, η περιπέτεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου δεν σταμάτησε με τη λήξη του το 1944, καθώς ο εμφύλιος σπαραγμός που ακολούθησε, δεν επέτρεψε στο ποδόσφαιρο (και όχι μόνο), σε αντίθεση με ό,τι συνέβη σε άλλα κράτη, να «επιστρέψει».

Επρεπε να περάσουν πολλά χρόνια, να ενταθούν οι προσπάθειες για να επανέλθει η οργάνωση του ποδοσφαίρου στα προ του 1940 επίπεδα. Κι όπως συμβαίνει πάντα, την περίοδο της παρακμής, ακολούθησε (τις δύο επόμενες δεκαετίες) η ακμή, η πλέον όμορφη περίοδος του τοπικού ποδοσφαίρου.

Στην Πάτρα το επίκεντρο του ποδοσφαίρου έχει πάψει προ πολλού να είναι η περιοχή πέριξ των Υψηλών Αλωνίων. Η προκοπή της Παναχαϊκής (κυρίως), του Πατραϊκού και του Αχιλλέα στην κάτω Πόλη ήταν δεδομένη, αλλά για τους περισσότερους η καρδιά του ποδοσφαίρου χτυπούσε στα Προσφυγικά. Εκεί που μεγαλούργησαν ο Ολυμπιακός, ο Απόλλωνας (πρωταθλητής ΕΠΣΑ τα τρία πρώτα χρόνια μετά τον Πόλεμο και μάλιστα αήττητος), η Θύελλα, ο Αρης, η ΑΕΚ και τόσες ακόμα ομάδες.
Σε μια περίοδο που τα πολιτικά πάθη άφηναν παντού και πάντα το αποτύπωμά τους, οι ομάδες της Πάτρας, δεν ξέφυγαν από τον κανόνα, άλλωστε δεν έπαψαν ποτέ να είναι μέρος του κοινωνικού συνόλου. Η Παναχαϊκή, κράτος εν κράτει για δεκαετίες, εκπροσωπούσε την μεγαλοαστική τάξη, σε αντίθεση με τον Ολυμπιακό και τη Θύελλα, που είχαν μεγαλύτερη απήχηση στα λαϊκά στρώματα. Ο μεν πρώτος στα ...αριστερά των λαϊκών στρωμάτων, η δε δεύτερη στα δεξιά...

Ας μην ξεχνάμε πως ακόμα και το όνομα ενός σωματείου, έπρεπε να υπόκειται σε διάφορα περιοριστικά πλαίσια. Η Ενωση Αθλοπαιδιών Πατρών (ΕΑΠ), για μία περίοδο ονομαζόταν Ευέλπιδες Αθλοπαιδιών Πατρών, καθώς το "Ενωση" παρέπεμπε σε πολιτική παράταξη (Ενωση Κέντρου). Χώρια η βίαιη διάλυση φιλάθλων που πανηγύριζαν, καθώς το "ΕΑΠ - ΕΑΠ" που φώναζαν μετά από νίκη της ομάδας μπάσκετ, ακουγόταν στις δυνάμεις ασφαλείας ως "ΕΑΜ - ΕΑΜ". 'Η τέλος, η αλλαγή του ονόματος του Πανζαβλανιακού σε ΑΠΣ Ζαβλάνι, καθώς το πρώτο ηχούσε Σλάβικο.

ΛΕΖΑΝΤΑ: Μία εκ των ιστορικότερων ομάδων των Προσφυγικών και της Πάτρας, ο Αρης. Η φωτογραφία έχει τραβηχτεί το 1939 (πιθανώς στα Προσφυγικά) και είναι από τις ελάχιστες προπολεμικές του Αρη που έχουν διασωθεί. Διακρίνονται όρθιοι από αριστερά: Σκαφιδάς (σύμβουλος), Ευσταθίου (σύμβουλος), Φάλαρης (τερματοφύλακας), Παπαδημητρόπουλος (Χόντζας), Μακραγγιώτης, άγνωστος (με πολιτικά), Καρανάδης, άγνωστος (με πολιτικά), Μανωλάκης, Στουπάς, ο αδικοχαμένος κατά τη διάρκεια αγώνα το 1947 με τον Αχιλλέα Βακάλογλου (Χειλάς), Θεοδωράκης, άγνωστος (με πολιτικά) και καθιστοί από αριστερά: Κορφιάτης, Πανάς, Καρακίτσος, Χανουμίδης (τερματοφύλακας) Γιοργάκος, Γιουσούφης, άγνωστος (με πολιτικά και το βαλιτσάκι με τις πρώτες βοήθειες). 

Τ.S