"Θυμάμαι την Κομβέ. Μια αλάνα ουσιαστικά, αλλά κανονικών διαστάσεων γήπεδο με γαρμπίλι μέσα στα ευκάλυπτα. Κάπου μες στην Χούντα. Χιλιάδες κόσμος στην προπόνηση της Παναχαικής, Ατραξιόν για την πόλη. Ηταν χρόνια, που η φανέλα πόναγε, φλόγιζε, είχε το ίδιο σχεδόν ειδικό βάρος της σημαίας.

Τετάρτες πάντα. Και μόνο όταν το κυριακάτικο εκτός έδρας παιχνίδι ήταν σε γήπεδο με χώμα. Βλέπεις 5-6 γήπεδα είχαν χόρτο στην Ελλάδα τότε και οι τεχνίτες παίχτες έπρεπε να προσαρμοστούν. Και όταν έβρεχε, Βιετνάμ. Οπως εκείνη την Τετάρτη του '73. Λίμνες, λάσπες, δεν τσούλαγε το τόπι αλλά ποιός νοιαζόταν.

Ο Σπαίτς, ο Βουλγαράκης, μυθικές φιγούρες του τοπικού λαϊκού πολιτισμού, παπιά απ'το νερό, φάνταζαν γίγαντες στα παιδικά μάτια, κάτι σαν τοτέμ, γκουρού μιας σέχτας, μιας αίρεσης που είχε ακόλουθους όλη την πατραϊκή κοινωνία Ο Τζανετουλάκος θυμάμαι δεν φαινόταν καν στο πρόσωπο. Μια φιγούρα κατάμαυρη, λασπωμένη, βγαλμένη λες απ' το "Αποκάλυψη τώρα". Το πάθος ήταν ασύλληπτο, τάκλιν και κόντρες μες στις λούμπες, λυσσασμένη αφοσίωση για την δόξα, την καταξίωση, την ηρωϊκή έξοδο απ' την αφάνεια και την ανυποληψία, όνειρο που το ποδόσφαιρο πρόσφερε τότε απλόχερα, ειδικά στα λαϊκά στρώματα.

Γιατί εκείνη η ομάδα, η παλιοπαρέα ενός τσούρμου πατρινόπουλων, ήταν brand name πανελληνίου βεληνεκούς. Ισως το καλύτερο προϊόν που παρήγαγε η Πάτρα μετά την σταφίδα και την μαυροδάφνη. Ηταν η μεγάλη Παναχαϊκή. Που πριν 49 χρόνια τέτοιες μέρες πήγε στην πιο καυτή έδρα της Ευρώπης – έτσι αποκαλούσαν την Τούμπα τότε – και έριξε 5 στον τεράστιο ΠΑΟΚ, στερώντας του τον τίτλο. Γυρίζοντας πίσω σ' εκείνη την προπόνηση στην Κομβέ, ακόμα ηχούν στα αυτιά μου οι κραυγές του Λιούμπισα. Petros ...pio grigora to mpala, Andreaaaaa markaroume gamoto. Ο Ρήγας «τα' παιρνε στην κράνα» γιατί στο οικογενειακό ο Κυριάκος ο Ανδρούτσος - ένας Μπέρτυ Φογκτς φανταστείτε - του' δινε το πόδι στην λαδόκολλα και ο κοντός δεν τον πέρναγε ποτέ.

Ο «μάγος» Στραβοπόδης, με τις καστανόξανθες μπούκλες κατά το ολλανδικό τότε πρότυπο, έστελνε με την μία την μπάλα οριζόντια και συρτά, βρίσκοντας πάντα το μόνο δυνατό μονοπάτι που δεν υπήρχε νερό και χάζευε ο κόσμος. Ο δε "γύφτος", αφού είχε μοιράσει αρκετές βουτιές στη λάσπη, έμενε μόνος του στο τέλος ακόμα μια ώρα με κανα δυό πιτσιρικάδες απ' τα τσικό και χτύπαγε φάουλ. Και γω κυνήγαγα τις μπάλες που φεύγαν απέναντι προς τον Αγιο Αλέξη καθότι δεν υπήρχαν και πολλές τότε. Μια σταλιά μπόμπιρας, μάλλον καχεκτικός και σκουρόχρωμος δεν ήμουν ούτε 8, αλλά το δώρο μου το' κανε ο Δαβούρλας, θαρρώ για να με ευχαριστήσει για τα αμέτρητα πέρα δώθε, ή γιατί «έμοιαζα στο σόι», ποιός ξέρει..

Αδεια πια η Κομβέ, βράδιαζε. Με τοποθέτησε ακίνητο με τα χέρια μου να σχηματίζουν το καλάθι της μπασκέτας και απ' τα 40 μέτρα, που τότε μου φαινόντουσαν χιλιόμετρο. έστησε την μπάλα και χωρίς φόρα με σημάδεψε. Ακόμα την βλέπω να έρχεται, καμπύλη η τροχιά αλφάδι – οι παλιές οι μπάλες οι δερμάτινες που αν ποτίζανε νερό ζύγιζαν 10 κιλά - να γίνεται όλο και πιο μεγάλη στα μάτια μου. Το ταμπλώ ήταν το στήθος μου, η μπάλα έγραψε καλάθι, εμένα με πέταξε καμιά 10ρια μέτρα πιο πέρα και η ευτυχία μου ήταν απερίγραπτη. Θυμάμαι αυτά και τόσα άλλα. Μην σας κουράσω άλλο. Τότε βλέπετε, το ποδόσφαιρο, ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με τις ζωές των ανθρώπων και αυτοί που το υπηρετούσαν, ήταν κάτι πιο πολύ από αθλητές. Ηταν λαϊκοί ήρωες, αναπόσπαστο κομμάτι μιας λαογραφίας και μια Ελλάδας, που δεν υπάρχει πια. Και πέρασε μισός αιώνας.

Η Κομβέ δεν υπάρχει πια. Ηταν η ψυχή μας που χάθηκε. Οπως και πολλοί απ' τους πρωταγωνιστές αυτής της μικρής ιστορίας. Οπως και κάθε τι αγνό και άδολο που είχαμε ή πιστεύαμε. Η Κομβέ ήταν οι Συμπληγάδες μας. Κάποιοι δεν τις πέρασαν ποτέ, τσακίστηκαν. Κάποιοι πέρασαν σακατεμένοι. Και λίγοι πέρασαν αλώβητοι, χωρίς γρατζουνιά. Αλλά με τίμημα βαρύ σαν καταδίκη. Να παίξουν τα άγια δισκοπότηρα, στης λήθης την τελευταία ζαριά».

* Αναμνήσεις του φίλαθλου της Παναχαϊκής Χρήστου Παλάσκα για την αλάνα στον Αγιο Αλέξιο (σήμερα 6ο Γυμνάσιο, πλατεία, Σούπερ Μάρκετ), όπου έδρευε το Κέντρο Οχημάτων Μηχανημάτων Δημοσίων Έργων ή ΚΟΜΒΕ