Συνοπτικά και ανά περιόδους, η εξέλιξη του στίβου στην Πάτρα και στην Αχαΐα -με μερικούς σταθμούς και σημαντικά περιστατικά- έχει ως εξής:

1890-1900

Το «επίσημο» ξεκίνημα του στίβου στην Πάτρα με την ίδρυση του Παναχαϊκού (δηλαδή της Παναχαϊκής) του πρώτου σωματείου που καλλιέργησε τον αθλητισμό. Ο ΠΓΣ πρωτοστατεί και είναι εκ των ιδρυτών του ΣΕΓΑΣ, διαδικασία που ξεκίνησε στις 20 Φεβρουαρίου 1895 στην Πάτρα. Ένα χρόνο μετά ξεκινά το πανελλήνιο πρωτάθλημα στίβου και οι Αριστόβουλος Πετμεζάς και Λεωνίδας Τσικλητήρας φέρνουν στην πόλη τα πρώτα της. Το 1894 ιδρύεται από τα σπλάχνα του Παναχαϊκού η Γυμναστική Εταιρεία Πατρών που έγραψε τη δική της λαμπρή ιστορία για 30 σχεδόν χρόνια.

Παρά το ευοίωνο αθλητικό ξεκίνημα, η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη, ειδικά στα τέλη της δεκαετίας. Οι αιτίες υποχώρησης του αθλητικού κινήματος εντοπίζονταν στη γενικότερη οικονομική δυσπραγία της πόλης, τις διοικητικές αλλαγές που συντελέστηκαν στα πατραϊκά σωματεία και στην συνεχιζόμενη μεταξύ τους αντιπαλότητα, καθώς και στη χρονοβόρα εμπλοκή του «Παναχαϊκού Γ.Σ.» στις διαδικασίες για τη διάνοιξη οδού προσπέλασης στο Γυμναστήριο του, την οδό Παναχαϊκού. Αξιόλογο, επίσης, γεγονός αυτής της περιόδου ήταν η κίνηση που εκδηλώθηκε για τη συγχώνευση των δύο αθλητικών σωματείων της πόλης, έτσι ώστε να αντιμετωπισθούν πιο αποτελεσματικά οι δυσκολίες της εποχής.

1900-1909

Περίοδος ακμής για τον στίβο της περιοχής με δεκάδες μετάλλια, πανελλήνια ρεκόρ και κορυφαίες διακρίσεις όπως αυτές στην Μεσολυμπιάδα του 1906. Το 1901 (Απρίλιος) ο Θεμιστοκλής Διακίδης, στο άλμα εις ύψος, γίνεται ο πρώτος πατρινός πρωταθλητής Ελλάδας. Η μείωση του ενδιαφέροντος για τον αθλητισμό, που παρατηρήθηκε από το 1908 - 1909, δεν οφειλόταν στη διακοπή των αθλητικών δρώμενων αλλά στην αποφασιστική στροφή της χώρας προς άλλες κατευθύνσεις. Πρωταρχικό πλέον μέλημα της χώρας ήταν η ολοκλήρωση του αστικού μετασχηματισμού της, διαδικασία που είχε αρχίσει επί Χαρ. Τρικούπη και είχε ανατραπεί, καθώς και ο εκσυγχρονισμός του Κράτους και, κυρίως, του Στρατεύματος, επί Ελ. Βενιζέλου.

1910-1919

Παρά το ότι πρώτη τριετία ήταν γεμάτη από διακρίσεις για τους πατρινούς, η περίοδος κάμψης που είχε αρχίσει από το 1907, δεν ανακόπηκε. Οι Βαλκανικοί πόλεμοι, από το 1912 και φυσικά ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος δεν επέτρεπαν στην νεολαία της Πάτρας να ασχοληθεί με τα του Αθλητισμού. Η κάμψη διήρκεσε σχεδόν δύο δεκαετίες. Σ' αυτό το διάστημα ο αριθμός των αθλουμένων μειωνόταν συνεχώς, οι αξιόλογες επιδόσεις Πατρινών αθλητών γίνονταν σπανιότερες, τα δύο αθλητικά σωματεία φυτοζωούσαν και το ενδιαφέρον του κοινού για την αθλητική κίνηση βαθμηδόν εξατμιζόταν. Ο «Νεολόγος» της 30ης Μαρτίου του 1912 γράφει: «Οι πανελλήνιοι αγώνες δεν παρουσιάζουν πολύ ενδιαφέρον διά τας Πάτρας, αι οποίαι είναι ζήτημα και αν ενθυμούνται ότι υπάρχουν γυμναστικά σωματεία. Κι όμως περί αυτά άλλοτε εκινείτο όλη η ζωή της πόλεως. Ως ένα από τα αίτια της αθλητικής παρακμής η εφημερίδα θεωρεί το γεγονός ότι «η νεολαία μας, φεύγουσα τα γυμναστήρια, τα σκοπευτήρια και τας πεζοπορίας, περί άλλα μεριμνά και τυρβάζει».

1920-1929

Τα δύο μεγάλα σωματεία της Πάτρας, Παναχαϊκός και Γυμναστική Ενωση, επανενώνονται (1923) μετά τη ρήξη του 1894, προερχόμενα από μια δεκαετία απραξίας λόγω των πολεμικών συγκρούσεων. Μια νέα εποχή ξεκινάει.

1930-1939

Νέα περίοδος ακμής για τον πατραϊκό στίβο. Η διοργάνωση των πανελληνίων πρωταθλημάτων αποκαθίσταται και η Παναχαϊκή αναδεικνύει νέους μεγάλους αθλητές. Ξεχωρίζουν οι Γιώργος Ζήβας και Τάσος Τηλιγάδης, πρωταθλητές Ελλάδας και κάτοχοι πανελληνίων ρεκόρ.

Τ.S