Ο άνθρωπος που δεν ένιωθε πίεση, επειδή δεν ήξερε τι σημαίνει πίεση. Ο μπασκετμπολίστας των 185 εκατοστών που έγραψε ιστορία με τον δικό του τρόπο. Ο Αμερικανός που έγινε Ευρωπαίος, στο παιχνίδι και στη συμπεριφορά.
Ο Ταϊρίς Ράις δεν ήταν "ακόμη ένας ξένος" των ευρωπαϊκών γηπέδων. Δεν ήταν "ακόμη ένας σκόρινγκ γκαρντ". Ο Ταϊρίς Ράις γεννήθηκε με τον ανταγωνισμό στο αίμα του, γεννήθηκε για να κερδίζει και μετά από 11 χρόνια καριέρας στα μέρη μας, που ξεκίνησε στη Νέα Σμύρνη και ολοκληρώθηκε στην Καλογρέζα, αισθάνεται περήφανος γιατί άφησε στα παρκέ και την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών του.
Στα 35 του πια, ο απόφοιτος του Μπόστον Κόλετζ θα μπορούσε να παίζει ακόμη και να βρίσκεται και σε καλό επίπεδο. Δεν ήταν όμως το μπάσκετ πάνω απ' όλους και απ' όλα. Προτεραιότητα είχε η οικογένειά του, άλλωστε στα γήπεδα έζησε τα πάντα. Σάρωσε μικρά γυμναστήρια σαν αυτό της οδού Αρτάκης, κυριάρχησε μπροστά σε 20 χιλιάδες θεατές, κουβάλησε τη Μακάμπι Τελ Αβίβ στην κορυφή της Ευρώπης, δούλεψε με ελίτ προπονητές, αντιμετώπισε τους κορυφαίους μπασκετμπολίστες της ηπείρου και έφυγε με το κεφάλι ψηλά.
Γεννήθηκε στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια και έπαιξε στο LC Bird high school. Συνέχισε στο Μπόστον Κόλετζ από το 2005 έως το 2009, δεν έκανε "εκπτώσεις" για να γίνει NBAer, φόρεσε τις φανέλες του Πανιωνίου (2009/10), των Άρτλαντ Ντράγκονς (2010/11), της Ρίτας (2011/12), της Μπάγερν (2012/13), της Μακάμπι (2013/14), της Χίμκι (2014-16), της Μπαρτσελόνα (2016-18), των Σεντζέν Λέοπαρντς (2018), της Μπάμπεργκ (2018/19), του Παναθηναϊκού (2019/20) και της ΑΕΚ για λίγους αγώνες το 2020, όταν έγραψε τον επίλογο της πορείας του επί αθηναϊκού εδάφος.
Εδώ που ξεκίνησαν όλα.
Τώρα, ο Ταϊρίς Ράις επιστρέφει στην Ελλάδα για ένα camp μέσα από το οποίο θέλει να προσφέρει πίσω στην κοινότητα και γράφει στο SPORT24 γι' αυτά που έζησε στα παρκέ και για όσα θέλει να πετύχει ως συνταξιούχος πλέον μπασκετμπολίστας.
Θυμάται την Νέα Σμύρνη, ξεχωρίζει τους αγαπημένους του συμπαίκτες, δεν μπορεί να ξεχάσει τους 41 πόντους που έβαλε στον Ολυμπιακό με την φανέλα του Παναθηναϊκού σε ένα συναισθηματικό βράδυ, έχει πολλές ιστορίες να μοιραστεί.
Γράφει ο Ταϊρίς Ράις
"Πολλοί δεν το θυμούνται, όμως ο Πανιώνιος το 2009 ήταν η πρώτη σεζόν της επαγγελματικής μου καριέρας. Ήταν σαν τρενάκι του λούνα παρκ, μια πορεία γεμάτη από σκαμπανεβάσματα. Για να μην πω κάτι περισσότερο.
Ήταν διασκεδαστική χρονιά, αλλά και τρελή ταυτόχρονα διότι μόλις είχα τελειώσει το πανεπιστήμιο. Ξέρετε, οι εγκαταστάσεις, ο τρόπος ζωής, το να προσαρμοστώ στην κουλτούρα της Ελλάδας, ήταν πρόβλημα και η γλώσσα, όλα αυτά μαζί σε δυσκολεύουν, δεν μπορείς να είσαι προετοιμασμένος όταν έρχεσαι τόσο νέος.
Ήταν μια νέα χώρα, δεν είχα βγει ποτέ από την πατρίδα μου, ήμουν 22 ετών, ήμουν ο ξένος εδώ. Έχω κρατήσει εμπειρίες που δεν θα ξεχάσω, καλές και κακές.
Αμέσως μετά από την Πανιώνιο, προσπάθησα στα Summer Leagues. Βρήκα κάποιες ευκαιρίες, είδα ομάδες να ενδιαφέρονται για εμένα, όμως δεν ήμουν φαν των μη εγγυημένων συμβολαίων που μου προσφέρθηκαν.
Ήθελα κάτι εγγυημένο, μία πολυετή συμφωνία που θα μου πρόσφερε σταθερότητα στη ζωή μου σε περίπτωση που γινόταν οτιδήποτε, σε περίπτωση που για παράδειγμα τραυματιζόμουν.
Δεν βρήκα, τέλος πάντων, αυτό που ήθελα και επίσης δεν θα μπορούσα να βγάλω στις ΗΠΑ τα ίδια χρήματα που έβγαλα στην Ευρώπη, γιατί επρόκειτο για minimum προσφορές.
Στη Γερμανία και στη Λιθουανία, με τη Μπάγερν Μονάχου και με τη Λιέτουβος Ρίτας, έζησα τις δύο περιόδους με την μεγαλύτερη ωρίμανση στην καριέρα μου. Αυτές οι χρονιές κυριολεκτικά με προετοίμασαν γι' αυτά που αντιμετώπισα στη συνέχεια.
Δούλεψα με σπουδαίους προπονητές, με τον Αλεξάντερ Τζίκιτς και με τον Σβέτισλαβ Πέσιτς που μου έκαναν τη ζωή δύσκολη, ήταν και οι δύο πολύ, πολύ σκληροί μαζί μου. Το αποδέχθηκα, το αγκάλιασα, μου άρεσε! Ήμουν δεκτικός στην κριτική, είχαμε σπουδαίες σχέσεις και μιλούσαμε ο ένας με τον άλλο.
Υπήρχε σεβασμός, πηγαίναμε για φαγητό, πηγαίναμε ο ένας στο σπίτι του άλλου, δεν το κάνουν αυτό οι παίκτες με τους προπονητές τους σήμερα. Νομίζω ότι αυτά τα χρόνια ήταν πολύ σημαντικά για την καριέρα μου.
Το 2013, ακολούθησε η Μακάμπι Τελ Αβίβ. Αυτός ο χρόνος ήταν επίσης σαν τρενάκι του λούνα παρκ. Ήταν η σεζόν με τα μεγαλύτερα σκαμπανεβάσματα.
Ξεκινήσαμε σπουδαία, εξελιχθήκαμε σε άθλια ομάδα και καταλήξαμε να είμαστε οι καλύτεροι στην Ευρώπη. Όλα αυτά μέσα σε μία αγωνιστική περίοδο.
Όλοι θέλαμε να επιστρέψουμε την επόμενη χρονιά, θα παίρναμε λιγότερα χρήματα για να το κάνουμε και εννοώ θα παίρναμε πολύ λιγότερα από αυτά που μπορούσαμε να βρούμε στην αγορά. Φτάσαμε όμως στο σημείο που έπρεπε να αποφασίσουμε αν θα επιλέξουμε το μπάσκετ ή αν θα εξασφαλίσουμε τις οικογένειές μας για περισσότερο καιρό.
Επόμενος σταθμός η Χίμκι, το καλοκαίρι του 2014. Ήταν από τις καλύτερες εμπειρίες μου, ήταν υπέροχα στη Ρωσία. Το απόλαυσα, είχα σπουδαίους συμπαίκτες, είχαμε μια τρομερή ομάδα και τις δύο σεζόν.
Κερδίσαμε το πρωτάθλημα, ήμασταν ένα ωραίο γκρουπ παικτών, ήμασταν όλοι μαζί, Ρώσοι, Αμερικανοί, Σέρβοι, Γάλλοι, δεν μπορούσες να το περιμένεις αυτό. Ήταν πολύ διασκεδαστικό και το σημαντικότερο είναι ότι κερδίζαμε.
Το 2016 ακολούθησε η Μπαρτσελόνα, τότε έμοιαζε με την ευκαιρία της ζωής μου.
Dream job!
Έβλεπα αυτή την ομάδα ως μία από τις κορυφαίες σε όλο τον κόσμο. Ως έναν οργανισμό από το πρώτο ράφι. Top-5, Top-7 σε όλα τα σπορ. Ήταν υπέροχη ευκαιρία.
Έζησα πολλά στη Βαρκελώνη, δεν ένιωσα πίεση, ποτέ και σε καμία κατάσταση. Ούτως ή άλλως εγώ βάζω περισσότερη πίεση στον εαυτό μου. Δεν έχω νιώσει πίεση σε κάποιο περιβάλλον. Εγώ πιέζω τον εαυτό μου με το πόσο σκληρά δουλεύω, με το πώς συμπεριφέρομαι στους γύρω μου, τους συμπαίκτες μου.
Δεν μπορώ να πω ότι η Μπαρτσελόνα ήταν ένα τοξικό περιβάλλον, δεν νομίζω ότι υπάρχει τοξικό περιβάλλον στην Ισπανία. Δεν είναι δίκαιο, όμως η Μπαρτσελόνα δεν είναι ομάδα για όλους. Είναι διαφορετική από τη Ρεάλ Μαδρίτης, από την Ουνικάχα Μάλαγα, είναι πολύ διαφορετική.
Μετά από τη δική μου περίπτωση, είδα κι άλλους παίκτες να μένουν εκτός ομάδας κάθε χρόνο, να αποχωρούν, είδα να συμβαίνουν διάφορα. Δεν παρακολουθώ πλέον στενά τι συμβαίνει, αλλά έχω εντοπίσει μερικές περιπτώσεις.
Από τη Βαρκελώνη στην Κίνα, το 2018 για τους Σεντζέν Λέοπαρντς... Πολύ διαφορετική κατάσταση! Ακραία! Πολύ ακραία! Οι αλλαγές και οι συνθήκες, από το μπάσκετ ομάδας, στο μπάσκετ στο οποίο πρέπει να είσαι περισσότερο ατομιστής για να βγάζεις συμβόλαια.
Στην Κίνα δεν είχε σημασία αν κέρδιζες ή αν έχανες, εντάξει τους ενδιέφεραν οι νίκες, όμως έπρεπε να πιάνεις στόχους και να κάνεις μεγάλες εμφανίσεις. Περίμεναν πολλά από εμένα, νοιάζονταν για την ψυχαγωγία τους. Ήθελαν να περνούν καλά με αυτό που έβλεπαν.
Παρένθεση: Στη διάρκεια της καριέρας μου έκανα φίλους, όμως ο Νίκος Ζήσης είναι ο άνθρωπός μου από τη σεζόν στη Γερμανία με τη Μπάμπεργκ. Είναι ο αδελφός μου, η οικογένειά μου.
Έχω απεριόριστο σεβασμό για εκείνον, τον βάζω ψηλά, μαζί με τον Σον Τζέιμς και με τον Ντέβιν Σμιθ με τους οποίους συνυπήρξαμε στη Μακάμπι Τελ Αβίβ, με τον Τζέιμς Όγκουστιν, με τον Μάρκο Πόποβιτς και με μερικούς ακόμη για τους οποίους θα μιλήσω στη συνέχεια.
Ο Ζήσης είναι ένας σπουδαίος άνθρωπος, όχι μόνο απέναντι σε εμένα, αλλά απέναντι στους πάντες. Δεν έχω ακούσει κακό λόγο γι' αυτά τα παιδιά. Ο Νίκος είναι ένας πραγματικά σπέσιαλ άνθρωπος για εμένα και για την οικογένειά μου, μπορώ να μιλάω με τις ώρες για εκείνον.
Το 2019 ήρθε ο Παναθηναϊκός. Η εμπειρία ήταν ακριβώς αυτή που περίμενα. Πολλές απαιτήσεις και προσδοκίες, πολλή επιρροή από διαφορετικές πηγές, έπρεπε να βρούμε τον τρόπο για να το κάνουμε να δουλέψει.
Η σεζόν διακόπηκε και ήμασταν όλοι τρελαμένοι, διότι ήταν πιθανό να αντιμετωπίσουμε τη Μπαρτσελόνα στα playoffs κι αυτό θα ήταν ένα διασκεδαστικό ματσάρισμα για όλους. Η συνολική εμπειρία ήταν όμορφη, κάθε εμπειρία σε βοηθά να γίνεις καλύτερος και να μάθεις. Ήταν σίγουρα μια διαφορετική εμπειρία.
Θυμάμαι τον αγώνα με τους 41 πόντους απέναντι στον Ολυμπιακό, όμως δεν τον έχω ξαναδεί. Έχω δει κάποια highlights 30-40 δευτερολέπτων, όχι όμως όλο το ματς. Εκείνο το βράδυ δεν μπορώ να περιγράψω με λόγια τι ένιωθα, ήταν μια εξωσωματική εμπειρία.
Ήταν η ημερομηνία του θανάτου του Ράντι Κέιβ, του προπονητή μου στο high school. Είχε πεθάνει όταν ήμουν 18 ετών και έπαιζα στο πανεπιστήμιο Μπόστον Κόλετζ. Ήταν 6 Δεκεμβρίου, η πρώτη φορά που αγωνίστηκα σε ματς που το έδειχνε η τηλεόραση σε εθνικό επίπεδο.
Ήταν σαν πατέρας μου, με βοήθησε να μπω στο πανεπιστήμιο, μου άνοιξε τον δρόμο και στο πρώτο παιχνίδι που βρέθηκα στην τηλεόραση, δεν ήταν εκεί για να με παρακολουθήσει. Ήταν για καιρό στο νοσοκομείο, δεν με είδε με το Μπόστον Κόλετζ.
Εκείνο το βράδυ με τον Ολυμπιακό, βγήκα στο γήπεδο και έβαλα 41 πόντους. Ήταν ένα ξεχωριστό, ένα πολύ ιδιαίτερο βράδυ. Ήταν η ημερομηνία στην οποία έχασα έναν φίλο, έναν προπονητή, έναν μέντορα, μια πατρική φιγούρα.
Είχα βάλει στόχο να αποσυρθώ μόλις ο μεγάλος μου γιος μπει στο high school. Είχα πει ότι η σεζόν στον Παναθηναϊκό θα ήταν η τελευταία μου, ήθελα να είμαι στο πλευρό του γιου μου, ήθελα να είμαι δίπλα στην οικογένειά μου. Ήταν κάτι που ούτως ή άλλως είχα από καιρό σχεδιάσει να κάνω μετά από 11 χρόνια καριέρας.
Ο λόγος που τελικά γύρισα στα παρκέ και συμφώνησα με την ΑΕΚ, ήταν ο Νίκος Ζήσης. Αν ο Νίκος δεν βρισκόταν εκεί, δεν θα το σκεφτόμουν καν. Έπρεπε να δώσουμε τρία ματς, να κλείσουμε την προηγούμενη σεζόν σε μια φούσκα, ήταν μια ευκαιρία για να παίξω έναν τελικό, ένα τελευταίο παιχνίδι.
Αν είχαμε κερδίσει στον τελικό την Μπούργος, θα μπορούσα να γίνω ο πρώτος στην ιστορία με βραβείο MVP και στις τρεις διοργανώσεις (EuroLeague, EuroCup, Basketball Champions League). Θα ήταν σίγουρα κάτι ιδιαίτερο.
Στο τέλος της ημέρας, σίγουρα πιστεύω ότι θα μπορούσα να παίξω στο ΝΒΑ. Δεν είχα ποτέ αμφιβολία, δεν ήταν ποτέ πρόβλημα οι ικανότητες για εμένα, ούτε για πολλά άλλα παιδιά.
Σημασία έχει να βρεις την ευκαιρία, τις συγκυρίες. Ήμουν σε μια κατάσταση στην οποία δεν υπήρχε λόγος να φύγω από την Ευρώπη για να ψάξω μια ευκαιρία στο ΝΒΑ.
Ήμουν ο εαυτός μου, ήμουν ηγέτης, νικούσα, αυτό με ενδιέφερε, να κερδίζω. Αν έπαιζα στους Ορλάντο Μάτζικ και έχανα, θα περνούσα άσχημα, θα γύριζα στην Ευρώπη.
Μπορούσα πάντως, είχα το επίπεδο, θα ήθελα να παίξω στο ΝΒΑ, ήταν το όνειρό μου κι ο στόχος μου, αλλά ήθελα μια δίκαιη ευκαιρία και μια καλή κατάσταση για να το κάνω.
Πραγματικά δεν ξέρω αν θα άλλαζα κάτι στην καριέρα μου. Πάντα σεβόμουν το άθλημα με τον σωστό τρόπο. Ίσως να αγκάλιαζα την κουλτούρα της Ευρώπης περισσότερο, ίσως να έχτιζα ακόμη περισσότερες σχέσεις με τους γύρω μου, γιατί είχα τις ευκαιρίες, αλλά δεν τις άρπαξα όλες. Είχα πάντα το μυαλό μου στους στόχους μου και στο μπάσκετ.
Αν μπορούσα να επιλέξω μία ομάδα στην οποία θα ήθελα να παίξω, μάλλον θα έλεγα τη Ρεάλ Μαδρίτης. Είχα καταπληκτικές σχέσεις με τους παίκτες της, υπέροχος οργανισμός, προσέχει τους ανθρώπους της, είναι η Ρεάλ Μαδρίτης, πόσο καλύτερο μπορεί να γίνει;
Πλέον, στα νέα παιδιά θα έλεγα ότι πρέπει να έρχονται στο άθλημα με ανοιχτό μυαλό. Να μην περιμένουν τίποτα. Να πηγαίνουν στην Ευρώπη έτοιμοι για ζήσουν κάθε διαφορετική κουλτούρα, να είναι έτοιμοι για να βρουν λύσεις σε κάθε πρόβλημα. Να έχουν θέληση για να πετύχουν. Να μαθαίνουν, να δουλεύουν, να αντιλαμβάνονται τις διαφορές, να χτίζουν σχέσεις με τους γύρω τους.
Η Ευρώπη μπορεί να γίνει η καλύτερη απόφαση αν ένας παίκτης τα κάνει όλα όπως πρέπει.
Δεν ξέρω αν έχω αγαπημένο συμπαίκτη, υπάρχουν ωστόσο κάποιοι που ξεχωρίζουν. Η ομάδα που είχαμε στη Μακάμπι Τελ Αβίβ ήταν σπουδαία, η Χίμκι το ίδιο.
Με τον Νίκο Ζήση περάσαμε πολλά, με τον Τζέιμς Όγκουστιν το ίδιο, με τον Τάιλερ Χάνικατ περάσαμε πολύ χρόνο μαζί. Με τον Σον Τζέιμς, με τον Ντέβιν Σμιθ, με τον Σίλβεν Λάντεσμπεργκ, με τον Τζο Ινγκλς, με τον Ρίκι Χίκμαν, με τον Μάρκο Πόποβιτς, με τον Πέτερι Κόπονεν, με τον Σεργκέι Μόνια, με τον Ιγκόρ Βιάλτσεφ, πολλοί τύποι, πραγματικά καλά παιδιά. Έπαιξα με πολλά σπουδαία παιδιά στη διάρκεια της καριέρας μου.
Αντιμετώπισα σπουδαίους μπασκετμπολίστες, πραγματικά δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσω τους πέντε δυσκολότερους. Αυτή ναι, είναι δύσκολη δουλειά.
Ο Ναβάρο, ο Διαμαντίδης, ο Σπανούλης, ο Γιουλ ήταν απίθανος, ο Ντε Κολό, ο Τεόντοσιτς, είναι δύσκολο να ξεχωρίσω πέντε. Ο Ντιλέινι, ο Λάρκιν, ο Μάικ Τζέιμς, ο Λάνγκφορντ. Φίλε... Τόσο πολλοί, μπορώ να συνεχίσω για ώρες. Ο Καμπάσο. Είναι τόσοι πολλοί. Χτίσαμε αντιπαλότητες, ήμασταν όλοι ανταγωνιστικοί, θέλαμε να κερδίζουμε, ήμασταν σκληροί με τον δικό μας τρόπο.
Από προπονητές, ο Σβέτισλαβ Πέσιτς είναι μακράν ο πιο τρελός απ' όλους και μετά ο Ντούσκο Ιβάνοβιτς. Ήταν σκληροί, αλλά αν καταλάβαινες, αν άκουγες και προσπαθούσες, αν ήσουν στις προπονήσεις και άκουγες τι έλεγαν, αν επιβίωνες, τα ματς γίνονταν εύκολα.
Πιστεύω ότι αν είχαμε τον Ντούσκο Ιβάνοβιτς από νωρίς στη δεύτερη σεζόν μου στη Χίμκι, θα είχαμε φτάσει μέχρι το Final Four της EuroLeague. Τον χρειαζόμασταν, φτιάξαμε μια ταυτότητα ως ομάδα. Ήρθε αργά όμως.
Ο Πέσιτς μου είπε πώς πρέπει να προπονούμαι και πώς να προετοιμάζομαι για τους αγώνες. Έχω απεριόριστο σεβασμό γι' αυτούς τους δύο ανθρώπους.
Θα βάλω και τον Αλεξάντερ Τζίκιτς μαζί τους, είναι ο άνθρωπός μου. Ήταν κάπως ανορθόδοξος ο τρόπος του, αλλά μιλάμε για έναν πάρα πολύ έξυπνο προπονητή. Ήξερε ποια κουμπιά να πατήσει για να τα καταφέρει. Έπρεπε να είσαι πάντα έτοιμος, μου δίδαξε πολλά για το άθλημα, το πικ-εν-ρολ, τέτοια πράγματα, ήταν σπουδαίος.
Πλέον προσπαθώ να δημιουργήσω το δικό μου μπραντ, που ονομάζεται Trusted Legacy. Εστιάζω στην κοινότητα, στην πνευματική υγεία, κάνουμε camps και για παιδιά και για προπονητές. Έχουμε σειρά ρούχων και μια σειρά παιδικών βιβλίων που θα κυκλοφορήσει σύντομα.
Επισκεπτόμαστε σχολικές εκδηλώσεις και χαρίζουμε σχολικά είδη και σακίδια πλάτης, ρούχα, παπούτσια, όλα δωρεάν σε παιδιά που έχουν ανάγκη. Here4You είναι το όνομα του ιδρύματός μου, με το οποίο ανακαινίζουμε χώρους σε διαφορετικές κοινότητες.
Πήρα πρόσφατα το μάστερ μου στην ψυχολογία, οπότε θέλω να χρησιμοποιήσω τις γνώσεις μου και όλα αυτά τα εργαλεία για την κοινότητα. Δεν με ενδιαφέρει να γίνω προπονητής αυτή τη στιγμή, ίσως σε δέκα χρόνια, ίσως. Προς το παρόν, δεν έχω την επιθυμία αυτή.
Επιστρέφω στην Ελλάδα για ένα camp από τις 9 έως τις 11 Αυγούστου, για να δώσω πίσω στην κοινότητα. Στόχος μου είναι να κάνω κάτι κάθε χρόνο, το επόμενο καλοκαίρι θα προσπαθήσω να φέρω στην Ελλάδα κάποια παιδιά από το μέρος μου και μετά να φέρω στη Βιρτζίνια κάποια παιδιά από την Ελλάδα. Θα είναι σπουδαία εμπειρία για εκείνα. Θα είναι μια ευκαιρία να ταξιδέψουν και να δουν κάτι διαφορετικό.
Από την Ελλάδα μου λείπουν οι άνθρωποι και το φαγητό. Πολύ διασκεδαστικοί άνθρωποι, μου αρέσουν οι διαφορετικές προσωπικότητές τους. Το φαγητό είναι σπουδαίο. Μπορείς να πας σε μία παραλία, να φας και να αράξεις. Ανυπομονώ και γι' αυτό, πέρα από το κομμάτι που αφορά το μπάσκετ.
Θα σας δω σύντομα".
sport24.gr
