Μία ενδιαφέρουα έρευνα πραγματοποιήσε ο δημοσιογράφος Γιάννης Μαμουζέλος, που αρέσκεται στα του μαραθωνίου δρόμου και την οποία ανήρτησσε στο sports3.gr.
Σε αυτή περιλαμβάνονται ασφαλώς και οι δύο πατρινοί κάτοχοι του πανελληνίου ρεκόρ, ο Σπύρος Ανδριόπουλος και η Μαρία Πολύζου.
Αθλητές που γιγάντωσαν με τις επιδόσεις τους τα μεγάλα δρομικά αγωνίσματα και χάρη και στη δική τους προσπάθεια, εκδηλώσεις όπως ο διεθνής ημιμαραθώνιος Πάτρας "Φάνης Τσιμιγκάτος" - 2022, αποκτούν ξεχωριστή οντότητα.
Διαβάζουμε σχετικά:
Θα ήταν το 87ο Πανελλήνιο πρωτάθλημα Μαραθωνίου ανδρών και το 39ογυναικών αυτό που θα τελούνταν την Κυριακή 8 Νοεμβρίου στο κωπηλατοδρόμιο του Σχινιά για πρώτη φορά στα χρονικά του θεσμού!
Αλλά ο κορονοϊός «έφαγε» τη διοργάνωση, ίσως και «ελαφρά τη καρδία», πάνω στη σπουδή των αρμοδίων να προλάβουν την εξάπλωση της αρρώστιας… Έτσι, ένα από τα παλαιότερα πρωταθλήματα του συγκεκριμένου αγωνίσματος στον Κόσμο θα περάσει για 39η φορά ως μη γενόμενο!
Η ματαίωση σκόρπισε απογοήτευση πρωτίστως στους αθλητές και στις αθλήτριες που είχαν εξασφαλίσει τη συμμετοχή τους αλλά και σε προπονητές, σωματεία και σε όλο τον κόσμο του στίβου!
Το γεγονός, που συμβαίνει για πρώτη φορά μετά το 1948 στην Ελλάδα δίνει την αφορμή για ένα flashback σε χαρακτηριστικά στοιχεία του Πρωταθλήματος Μαραθωνίου, που η Ομοσπονδία (πιθανότατα οι πρώτοι ιστορικοί και στατιστικολόγοι του στίβου) θεώρησε αφετηρία του θεσμού τον α΄ προκριματικό αγώνα ενόψει των 1ων ΟΑ, στις 10 Μαρτίου 1896!
Έτσι, πρώτος πανελληνιονίκης και πρώτος νικητής αγώνα με την ονομασία Μαραθώνιος, καταγράφηκε ο Χαρίλαος Βασιλάκος (αθλητής του Πανελληνίου ΓΣ) με χρόνο 3ώρ. 17. 00 στα 40χλμ., όπως ήταν αρχικά η απόσταση του αγωνίσματος.
Στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν προφανώς εξαιρετικά δύσκολη η ετήσια οργάνωση Μαραθωνίου, εξ αιτίας των πολιτικοκοινωνικών καταστάσεων, των κακών δρόμων, των περιορισμένων οικονομικών, του πολύ μικρού αριθμού αθλητών, των υλικοτεχνικών ελλείψεων κλπ. Έτσι παρατηρούμε:
– μεταξύ 1897-1905 δεν περιλαμβανόταν μαραθώνιος αλλά μόνο αγωνίσματα μικρότερων αποστάσεων στα Πανελλήνια πρωταθλήματα.
– Στο 2ο Πανελλήνιο πρωτάθλημα (Σάββατο, 18/3/ 1906) επισημαίνεται ότι δηλώθηκαν αρχικά 108 δρομείς, έτρεξαν 63 και τερμάτισαν 32, αριθμοί πρωτοφανείς εκείνη την εποχή! Υπήρχε μάλιστα και κατώτερο όριο ηλικίας τα 21 χρόνια…
– Ο αγώνας δεν έγινε το 1907 & 1908, επανήλθε το 1909 και 1910, οπότε ο νικητής Σωτήρης Πλιάκος σημείωσε νέο ρεκόρ με 3ωρ.03.35.
Στη συνέχεια δεν διεξήχθη πρωτάθλημα μαραθωνίου: 1912 έως και 1923, 1925, 1929 έως και 1931, 1933 – 1935, 1940 έως και 1947.
Σύμφωνα με νεότερες έρευνες μάλλον δεν θα έπρεπε να καταμετρώνται ως Πανελλήνια Πρωταθλήματα αγώνες μαραθωνίου που έγιναν το 1939 και το 1948 (11/4), που εσφαλμένα περιλήφθηκαν κάποια στιγμή στους πίνακες και αναπαράχθηκαν μελλοντικά, με συνέπεια να δημιουργήσουν μια defacto αρίθμηση που δεν μπορεί εκ των υστέρων να μεταβληθεί…
Ειδικά για τον αγώνα στις 8 Οκτωβρίου 1939 το Πανελλήνιο πρωτάθλημα είχε προκηρυχθεί μαζί με τους Βαλκανικούς. Τερμάτισαν μόνο οι Κυριακίδης (2:52.07) και Ραγάζος (2:59.02). Δεν τερμάτισαν άλλοι Έλληνες, δεν καταγράφηκε πουθενά σε επίσημα αρχεία ως Πανελλήνιο πρωτάθλημα!
Έως και το 1923 η ARRS (Διεθνής Ένωση Στατιστικολόγων αγώνων δημόσιου δρόμου) προσμετρά κάθε Μαραθώνιο στην Ελλάδα περίπου 40 -40,2 χλμ. ή 25 μιλίων.
- Πρώτος αγώνας στην επίσημη απόσταση των 42.195μ. ήταν ο μαραθώνιος του Πανελληνίου Πρωταθλήματος την Κυριακή 4 Μαϊου 1924, σύμφωνα με σαφή αναφορά στη σελ. 4 του Δελτίου ΣΕΓΑΣ ΝΟ 5/1924! Έτσι ως πρώτο ελληνικό ρεκόρ λογίζεται το 3:25.47.8 του 43χρονου τότε Διαμαντή Κάντζα! [ Ένδειξη χρονομέτρου 3ωρ.25΄47΄΄ 4/5 δευτερολέπτου]
Ο Σπύρος Ανδριόπουλος
Η διαδρομή…
Έως και το 1926 διεξαγόταν πάντα στην αυθεντική διαδρομή. Το 1927 έγινε πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη.
*Κάποιες φορές διεξήχθη σε άλλες διαδρομές στην Αθήνα, περιπτώσεις γνωστές μόνο σε ελάχιστους εμβριθείς μελετητές της ιστορίας του στίβου:
– Στις 20 Νοεμβρίου 1932 και 7 Ιουνίου 1936 ο αγώνας ξεκίνησε από το στάδιο, οι δρομείς μέσω των λεωφόρων Όλγας & Συγγρού έφτασαν στο Παλ. Φάληρο, από εκεί στη Γλυφάδα, Βούλα, Άνω Βούλα και επέστρεψαν!
– Στις 27 Ιουνίου 1937 και στις 26 Ιουνίου 1938 έγινε στη διαδρομή Στάδιο-Πικέρμι-Στάδιο…
– Έξι ακόμη χρονιές ο μαραθώνιος έγινε στη διαδρομή Παναθηναϊκό στάδιο (όπου οι αθλητές κάλυπταν 3 ή 4 στροφές) – Πικέρμι – στάδιο! Συγκεκριμένα το 1949 (15/5), 1951 (6/5), 1952 ( 4/5) και 1953 (12/4).
* Ευνόητο ότι το πρωτάθλημα έχει διοργανωθεί ασυγκρίτως περισσότερες φορές στην Αθήνα (70 έως και το 2019), συνηθέστατα σε συνδυασμό με κάποιον άλλον αγώνα (π.χ. Μαραθώνιος Ολυμπιακής Ημέρας, μαραθώνιος « ειρήνης» στην μνήμη Γρ. Λαμπράκη και Διεθνής Μαραθώνιος Αθήνας).
* Συνολικά έως και το 2019, τα 86 Πανελλήνια πρωταθλήματα μαραθωνίου ανδρών και τα 38 γυναικών έχουν διεξαχθεί σε 12 πόλεις της χώρας. Στην Αθήνα, 58 φορές στην αυθεντική και άλλες 12 σε διαφορετικές διαδρομές της πρωτεύουσας, ήτοι σύνολο 70 διοργανώσεις!
Τρείς φορές ο θεσμός φιλοξενήθηκε στο Αγρίνιο, από 2 σε Καστοριά, Πάτρα, Ρόδο και από 1 σε Θεσσαλονίκη, Δράμα, Θήβα, Λαμία, Ιωάννινα, Σέρρες, και Βόλο.
Στους άνδρες τον τίτλο του πανελληνιονίκη έχουν κερδίσει 52 αθλητές, 17 από τους οποίους έχουν δύο ή περισσότερες νίκες. Πολυνίκης με 7 ο Νίκος Πολιάς, (κατόχος του ελληνικού ρεκόρ αυθεντικής διαδρομής με 2ώρ. 17.56 από το 2004) με αξιοπρόσεκτο ότι η πρώτη από την τελευταία νίκη του απείχαν δέκα χρόνια!
@ Το ρεκόρ πρωταθλήματος κατέχει ο Σπύρος Ανδριόπουλος με 2ώρ.13.15 (6/4/1997, Αγρίνιο) αλλά στην αυθεντική διαδρομή είναι 2:18.38 του Ν. Πολιά (1999)! [Σημ: Το 1998 είχε σημειώσει ακριβώς τον ίδιο χρόνο, κερδίζοντας τον διεθνή Μαραθώνιο «Ειρήνης», αλλά δεν μετείχε στο πρωτάθλημα!]
Πρωτάθλημα Γυναικών
Για τις γυναίκες το πρώτο ελληνικό πρωτάθλημα έγινε στις 7 Νοεμβρίου 1982 στη Θήβα, με πανελληνιονίκη την Αλεξάνδρα Φίλη του ΑΟ Παλ. Φαλήρου. Ουσιαστικά πρώτη είχε τερματίσει η Γεωργ. Παπαναστασίου και μάλιστα με Πανελλήνιο ρεκόρ (3ωρ.02.12), αλλά αγωνίστηκε εκτός συναγωνισμού!
– Αξιοσημείωτο ότι πρώτη φορά στην αυθεντική διαδρομή έγινε το πρωτάθλημα μαραθωνίου γυναικών στις 21 Οκτωβρίου 1990, όταν συνδυάσθηκε με το Διεθνή Μαραθώνιο Ειρήνης, ενώ τα προηγούμενα χρόνια είχε διεξαχθεί σε πόλεις της περιφέρειας.
Στις γυναίκες στην πρώτη θέση του βάθρου έχουν ανέβει 18 αθλήτριες, με 9 να έχουν δύο ή περισσότερες νίκες. Πολυνίκης η Γεωργία Αμπατζίδου (Φωτογραφία πάνω), που μετρά 7 τίτλους, με τον πρώτο το 2001 και τον τελευταίο το 2009 σε ηλικία 40 ετών!
- Στην αυθεντική διαδρομή γυναίκα πανελληνιονίκης δεν έχει σημειώσει ποτέ χρόνο κάτω από 2ώρ. 40.00! Καλύτερη η Κων/να Κεφαλά με 2.40.36 από το 2010…
Το ρεκόρ αγώνων έχει η Μαρία Πολύζου με 2ώρ. 39.43 (24/4/1994, Καστοριά)
Η Μαρία Πολύζου
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΜΟΥΖΕΛΟΣ
Ομως δεν ήταν πάντα ίδια η διαδρομή, με αποτέλεσμα να αλλάζει ο βασθμός δυσκολίας. Ειδικά μετά το 2004 έγινε πιο "βατή" σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.
Γράφει σχετικά ο Γιάννης Μαμουζέλος:
"Η διαδρομή είναι ...σταυρόλεξο. Τα παλιά χρόνια φυσικά οι δρόμοι στην Αθήνα δεν ήταν όπως σήμερα. Έτσι, επειδή υπήρχε ο Ιλισσός ποταμός από την Μεσογείων οι δρομείς ανέβαιναν τη Φειδιππίδου, έστριβαν αριστερά και έμπαιναν στη Λ. Βασ. Σοφίας, κατευθύνονταν προς τον Εθνικό κήπο, έστριβαν στην Ηρώδη Αττικού και έφταναν στο Παναθηναϊκό στάδιο. Όταν ολοκληρώθηκε η κάλυψη του ποταμού και δημιουργήθηκε η Μιχαλακοπούλου (από Αμπελόκηπους έως Χίλτον/Σπ/ Μερκούρη) και η Βασ. Κωνσταντίνου από Χίλτον έως Στάδιο και η Καλλιρόης κ.λπ. από το 1955 και μετά καθιερώθηκε να συνεχίζουν ευθεία στο στάδιο απ' τον κόμβο του Χίλτον. Στο Παγκόσμιο στίβου του 1997 και στους ΟΑ 2004 για λόγους ιστορικής σύνδεσης η διαδρομή από τη Βασ. Σοφίας στον κόμβο του Χίλτον πήγε προς Ηρώδη Αττικού και από εκεί στο στάδιο. Αλλά έως το 2008 οι υπόλοιποι αγώνες (π.χ. ο διεθνής Μαραθώνιος της Αθήνας, με την επωνυμία κλασικός ή αργότερα αυθεντικός) ακολουθούσαν την διαδρομή ευθεία από Βασ. Κωνσταντίνου! Ευνόητο ότι με την κατασκευή της νέας Λεωφ. Μαραθώνος έως το Σταυρό Αγ. Παρασκευής η διαδρομή άλλαξε μορφολογία στο τμήμα έως το 32ο χιλιόμετρο! Πάντως από το 2008 έως σήμερα όλοι οι αγώνες στην Αθήνα είναι στην ίδια διαδρομή... ΤΑ ΡΕΚΟΡ έχουν τις εξής διακρίσεις: Το Πανελλήνιο (αναγνωρίζεται σε όποια διαδρομή στο εσωτερικό ή εξωτερικό που ανταποκρίνεται στις τεχνικές απαιτήσεις των κανονισμών στίβου) του Ανδριόπουλου έχει σημειωθεί στο εξωτερικό. Το ρεκόρ αγώνα (δηλ. μόνο σε Πανελλήνιο πρωτάθλημα) έχει γίνει στην Καστοριά, αλλά πάντα στην διαδρομή της Αθήνας για λόγους ιστορικούς στατιστικούς διακρίναμε "ελληνικό ρεκόρ/καλύτερη επίδοση" (ανεξάρτητα απ' τη διοργάνωση) και αυτό έχει ο Πολιάς απ' το Παγκόσμιο του 1997, αλλά και "καλύτερη επίδοση" σε αγώνα για το Πανελλήνιο πρωτάθλημα, που πάλι έχει ο Πολιάς. Φυσικά είναι αδύνατο να κάνει κανείς πίνακες επιδόσεων διαχωρίζοντας τις διαδρομές που έχουν χρησιμοποιηθεί στο διάβα των χρόνων για τον Μαραθώνιο στην Αθήνα!
ΥΓ Αν ο αγώνας γινόταν στην περιφερειακή του κωπηλατοδρομίου με νορμάλ συνθήκες (δηλ. χωρίς βροχή ή αέρα) θα είχαμε σημαντική βελτίωση επιδόσεων από πολλούς άνδρες και γυναίκες, λόγω εύκολης/επίπεδης διαδρομής! Ενώ η αυθεντική έχει μεγάλες ανηφόρες και σε διάστημα 17=18χιλιομέτρων!"
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΓΚΟΓΛΟΥ
Στο θέμα τοποθετήθηκε και ο πατρινός προπονητής στίβου Γιάννης Δαγκόγλου, αθλητής παλιά του Εσπερου με τον οποίο είχε συμματάσχει σε μαραθωνίους:
Η διαδρομη απο τους Ολυμπιακους Αγωνες και μετα δεν εχει καμια σχεση με εκεινη των προηγουμενων χρονων οσο αναφορα την ποιοτητα ασφαλτου αλλα και τις υψομετρικες διαφορες αφου κατ' εντολη των υπευθυνων της Διεθνους Ομοσπονδιας εγινε ''ομαλοποιηση'' της, ενω και η ποιοτητα της ασφαλτου ειναι σαφως καλυτερη, Χαρακτηριστικα αναφερω οτι στη δεκαετια του '90 κατα τη διαρκεια του μαραθωνιου μετα απο βροχη ηταν τοσο γλυστερη η ασφαλτος που αδυνατουσαμε να ανεβουμε στις ανηφορες! Ολα αυτα κανουν την Κλασσικη διαδρομη -για τους γνωριζοντες απο τεχνικη αποψη- να εχει δυο κατηγοριων επιδοσειςΑ αυτες πριν απο το 2004 και αυτες που εγιναν μετεπειτα. Επισης κατα την τεχνικη και προσωπικη μου αποψη η επιδοση του Φανη Τσιμιγκατου (Σ.Σ. 2.19.55 το 1982) παραμενει η κορυφαια επιδοση στηνν Κλασσικη Διαδρομη με βαση τις συνθηκες που εγινε (ζεστη, ποιοτητα ασφαλτου, δυσκολιες διαδρομης - υψομετρικη).
Τ.S
